Overgang van onderneming: wat betekent het en wat zijn de gevolgen?
Overgang van onderneming is een juridisch begrip dat voortvloeit uit de Europese Richtlijn 2001/23. Deze richtlijn is erop gericht de rechten van werknemers te beschermen wanneer een onderneming overgaat naar een nieuwe eigenaar, bijvoorbeeld door een fusie, overname of splitsing. In Nederland is deze richtlijn opgenomen in artikel 7:662 van het Burgerlijk Wetboek (BW).
Wat is een overgang van onderneming?
De wet omschrijft de overgang van onderneming als de overgang van een economische eenheid die zijn identiteit behoudt, ten gevolge van een overeenkomst, fusie of splitsing. Een economische eenheid kan worden omschreven als een georganiseerde groep van middelen die gericht is op het uitvoeren van een economische activiteit, al dan niet met winstoogmerk.
Wanneer is er sprake van een overgang van onderneming?
Of er sprake is van een overgang van onderneming, hangt af van de omstandigheden van het geval. Rechters hanteren hierbij verschillende criteria om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van een overgang. De belangrijkste criteria (ook wel de Spijkers-criteria genoemd) zijn:
- Identiteitsbehoud: De economische eenheid moet haar identiteit behouden na de overgang. Dit betekent dat de kernactiviteiten van de onderneming grotendeels hetzelfde blijven.
- Overname van activa: Worden machines, bedrijfsmiddelen of andere essentiële activa overgedragen?
- Personeelsbestand: Worden werknemers in dienst gehouden door de nieuwe eigenaar? De overname van personeel is een belangrijke aanwijzing.
- Klantenkring: Wordt de bestaande klantenkring overgenomen?
- Werkzaamheden en activiteiten: Blijven de werkzaamheden of diensten in wezen hetzelfde onder de nieuwe eigenaar?
- Bedrijfsorganisatie: Wordt de bedrijfsstructuur of -organisatie overgenomen?
De weging van deze criteria is afhankelijk van de concrete omstandigheden. Niet elk criterium hoeft afzonderlijk te zijn vervuld om te spreken van een overgang van onderneming. Het totaalbeeld is daarbij bepalend. Dit maakt de beoordeling casuïstisch: er moet steeds per situatie worden bekeken of aan de criteria is voldaan.
Verschil tussen kapitaalintensieve en arbeidsintensieve sectoren
Bij de beoordeling van de vraag of de identiteit van de onderneming na de overgang behouden blijft, speelt het onderscheid tussen kapitaalintensieve en arbeidsintensieve sectoren een rol. In kapitaalintensieve sectoren, zoals de industrie, ligt de nadruk vaak op de overdracht van machines, installaties en andere bedrijfsmiddelen. In arbeidsintensieve sectoren, zoals de schoonmaak- of zorgbranche, is de overname van personeel juist een cruciaal criterium. De focus ligt daar meer op de continuïteit van de arbeidsrelaties dan op materiële activa.
Gevolgen voor werknemers
Als er sprake is van een overgang van onderneming gaan de rechten en verplichtingen van werknemers automatisch over op de nieuwe werkgever. Dit betekent dat arbeidscontracten ongewijzigd blijven en werknemers hun opgebouwde rechten behouden. Denk hierbij aan loonafspraken, vakantiedagen en anciënniteit.
Uitzonderingen en aandachtspunten
Er kunnen situaties zijn waarin de regels rond overgang van onderneming niet van toepassing zijn, bijvoorbeeld bij faillissement. Daarnaast kunnen specifieke afspraken tussen partijen invloed hebben op de uitkomst. Het blijft daarom essentieel om juridisch advies in te winnen om de gevolgen correct te kunnen inschatten.
Juridisch advies nodig?
Heb je vragen over een overgang van onderneming of zoek je advies op maat? Worden jouw arbeidsvoorwaarden gewijzigd na een overgang? Neem dan contact met ons op. Onze advocaten staan klaar om je te helpen met deskundig en praktisch advies.
